Dünden Bugüne Rize ve Rize'nin İnsanları-I

Önümüzdeki birkaç yazımı Rize'miz üzerinde yoğunlaştırmaya çalışacağım. Okurlarımın bu yazı dizisini iyi takip etmelerini dilerim. İşaret ettiğim noktalar sadece Rize ile sınırlı kalmayacak. Üstelik mazi ile ati arasında bir köprüde durduğumuzu hem nasıl durduğumuzu, aslında nasıl durmamız gerektiğini satır aralarından okumuş olacaksınız…

Bu yazımızda Rize'nin tarih içindeki insan kaynaklarına bir dokunuş yapalım;

• MÖ 2000-MÖ 720 Çayeli çıkışı (Kemer) ve doğusuna yerleşen Kimmerler

• MÖ 720-120 Trabzon-Batum arası bölgeye dağılan İskitler (Sakaların Arşak kolu)

• Yunan medeniyetine bağlı toplulukların kurdukları pazarlara (koloni) kısmi yerleşim

• Miken topluluğunun Trabzon – Rize bölgesindeki yerleşimi

• MS 131 Askur kolu Askuros Deresi boyunda Oğuzlar

• MS 626 Hemşin (Dampur) bölgesinde Horasanlı Oğuz Türkleri Hamaduniler

• 1080 Malazgirt Zaferi sonrası Doğu Karadeniz’e yerleşen 80 bin kişilik Oğuz Türklerine bağlı Çepniler

• 1150 Cimil bölgesinde Kıpçak-Kuman komutanı Kubasar öncülüğündeki topluluk

• 1204 Trabzon İmparatorluğu döneminde bölgeye gelen Hıristiyan Bulgar Türkleri

• 1461 Doğu Karadeniz’de iskân politikası sebebiyle Kafkas Türkleri ve Çepniler

• 1400-1502 Hemşin bölgesinde Akkoyunlu Türkmenler

• 1466 Trabzon-Rize Bölgesinde Konya Karamanoğulları beyliğine bağlı Türkler

• 1501-1507 Şah İsmail zulmünden kaçan 45 bin dolaylarındaki Akkoyunlu Türkmenleri Doğu Karadeniz’de iskân edilmiş ve hatta günümüzde bölgedeki telaffuz aksanını bu topluluk oluşturmuştur.

• 1515 Rize-Hemşin Bölgesinde iskân edilen Dulkadiroğulları beyliğine bağlı Türkler

Selçuklunun yurt arayışı, İslamiyet'i yayma misyonu ve Moğol istilası derken Anadolu yoğun Türk akınlarına şahit olmuştur. Yukarıdaki iskânlara dikkat edilirse, Malazgirt sonrası dönemde bölgenin hızlı bir şekilde Türk-İslam kültürüne hazırlandığını görebiliriz.

Rize bölgesi hem göçlere sahne olmuş hem de çok sık el değiştirmiştir. Her egemen toplum belli oranda buranın yerli halkı ile kaynaşarak kültür harmanına renk katmıştır. Bu etnik karışıma katılan kavimler; Türkler, Acemler, Kimmerler ve Yunanlılar olmuştur.

"Kavimlerin kaynaşmasını esas alan bir teze göre; Moğollarla Germenlerin karışımından İskitler, İskitlerle germenlerin karışımından Slavlar, İskitler ile Moğolların karışımından Türkler, Slavlar ve Türklerin karışımından kartlar (Gürcü) ve Acarlar ortaya çıkmıştır." (Karslıoğlu, Yusuf; Doğu Karadeniz Tarihi, s.390)