Törenler ilk olarak Havuzbaşı'nda başladı. Erzurum Valisi Okay Memiş, MHP Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Kamil Aydın, 9. Kolordu Komutanı Tümgeneral Erhan Uzun ve Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Sekmen'in de katıldığı törende ilk olarak Atatürk Anıtı'na çelenk konuldu.

Saygı duruşu ve akabinde okunan İstiklal Marşı sonrası Başkan Mehmet Sekmen, günün anlam ve önemini belirten bir konuşma yaptı. Başkan Sekmen, şunları kaydetti: "Bundan tam 102 yıl önce, 23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında yapılan Erzurum Kongresi, enkaz altında kalan milletimizin yeniden hayata dönmesini sağlayarak, ulusumuzun ebedi varlığını tüm dünyaya göstermiştir. 1914 yılında başlayan ve 1918 yılında sona eren Birinci Dünya Harbi, devletimiz için çetin şartlar altında geçti. Pek çok cephede düşmana karşı savaşan evlatlarımızın yüz binlercesi şehit olup üzerinde yaşadığımız bu toprakları vatan haline getirdi. Aziz milletimiz ve onun mensubu olduğu Osmanlı Devleti, maalesef, savaşın yenik tarafında sayıldı ve 30 Ekim 1918'de, İtilaf Devletleriyle, Mondros Mütarekesi'ni imzalamak zorunda kaldı. Hatırlandığı gibi; bu anlaşmanın bir sonucu olarak yedi cephede mücadele vermiş olan kahraman Türk Ordusu terhis edildi. Askerlerimizin silahları toplandı. Limanlarımıza, kışlalarımıza el konuldu. Bu felaketler yaşanırken Yunanlılar İzmir'e asker çıkardı. Düşman donanması İstanbul'a girdi. Karadeniz ve Doğu Anadolu'da hain planlar devreye sokuldu. Akdeniz bölgesinde Fransızlar ve İtalyanlar her türlü fesadı çevirir oldu. Bu vahim gelişmeler karşısında vatanına sahip çıkmak üzere harekete geçen milletimiz, her yerde Müdafaayı Hukuk Cemiyetleri kurdu. Erzurum Müdafaayı Hukuk Cemiyeti de, Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgesi dâhil, bölge illerinden gelen delegelerle, Erzurum'da büyük bir kongre düzenledi."

"Vatan bir bütündür, parçalanamaz"

Başkan Sekmen, Erzurum Kongresi'nde Türk milletinin kaderini değiştiren önemli kararların alındığını ifade etti. Sekmen, şöyle devam etti: "İşte, o karanlık günlerde, Cumhuriyetimizin banisi Mustafa Kemal Paşa, 3. Ordu Müfettişi sıfatıyla, Milli Mücadele'yi teşkilatlandırmak üzere, İstanbul'dan, vapurla Anadolu'ya gönderildi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a çıktı. Havza-Amasya-Tokat-Sivas-Erzincan üzerinden 3 Temmuz 1919 günü Erzurum'a geldi. 23 Temmuz'da toplanan Erzurum Kongresi'ne Başkan seçildi.

Mustafa Kemal Paşa'nın genel durumu izah eden açılış konuşmasından sonra çalışmalara geçildi. 7 Ağustos 1919'da sona eren kongrede alınan kararlar milletimizin kurtuluşunu ve Cumhuriyetimizin doğuşunu sağladı. 23 Temmuz Erzurum Kongresi'nde milletimizin kaderini değiştiren şu önemli kararlar milli iradenin temellerini attı: "Milli sınırlar içerisinde Vatan bir bütündür, parçalanamaz. Kuvayı Milliye'yi amil ve iradeyi hâkim kılmak esastır. Manda ve himaye kabul edilemez. Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı Osmanlı Hükümeti'nin dağılması halinde, millet topyekün kendisini savunacak ve direnecektir" Kongrenin son günü olan 7 Ağustos'ta kapanış konuşmasını yapan Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Erzurum Kongresi'ni şöyle özetlemiştir: "Kongre; bütün cihana karşı milletimizin mevcudiyetini ve birlikteliğini gösterdi. Tarih; kongremizi şüphesiz ender ve büyük bir eser olarak kaydedecektir." Bundan 102 yıl önce tam da bugün Erzurum'da yakılan kurtuluş meşalesi, hürriyet aşkının, milli şuur ve ahlakın, sabrın, aklın, asalet ve cesaretin sembolü oldu. Gazi Mustafa Kemal'in öncülüğünde Erzurum'da şahlanışa geçen milli irade, devletimizin yeni yol haritasına dönüştü. Aziz milletimizin heyecan ve haysiyeti, azmi ve cesareti sayesinde Erzurum Kongresi, aslında Milli Mücadele'nin ruhunu teşkil etti. Kongre; emperyalistlerin, işbirlikçilerin, içte ve dışta ne kadar hain varsa hepsinin karşısında yıkılmaz bir sur haline geldi. Erzurum Kongresi işte bu yönüyle Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna giden yolda atılmış en önemli ve en büyük adımdır. Ve bilinmelidir ki; aradan değil 102 yıl, kaç asır geçerse geçsin, bu milletin istiklal ve istikbaline olan bağlılığı kesinlikle değişmeyecek,

zayıflamayacak ve tükenmeyecektir."

Konuşmaların ardından protokol üyeleri, Erzurum Kongre Binası'nda gerçekleştirilen programa katıldı, Türk Hava Kuvvetleri'nin F-16'larla gerçekleştirdiği muhteşem hava gösterisini izledi.

İHA