Tuncer ERGÜVEN
YAŞ ÇAY ALIM KAMPANYASI VE FİYATI
Her yıl olduğu gibi 2012 kampanyası da kapıya dayandı.Sorular belli,sorunlar belli, fakat uygulamada rahatlatıcı eylem kararlılığı ve hazırlığı yok.
Kg başına destekleme fiyatı açıklandı ,muhtemelen yaş çay fiyatının açıklamasına az kaldı.Açıklanacak fiyatla 1.25 TL/kg ma ulaşacağını sanırım.Çaykur yine 100 000 ton kuru çay üretimini planlayacak bir hedef alır ,yanı 600-650 bin ton yaprak alacağını açıklar,dekara kg,günlük hafta tatili veya günlük münavebe gibi bakkal hesapları ile kapasitemi kullanıyorum açıklamaları ile kampanyayı sürdürür.
Ödemelerde aynı standardı tüttürür.Çünkü sermaye artırımı sağlandı.Yani Sn.Başbakaımız ikinci kez sermaye ihtiyacını karşıladı.
Ancak Hükümetin kuruluşunda sağladığı 650-700 milyon Tl.lık kaynağın %32 lere varan ıskontolarla nasıl şekere ,inşaata ve dönüştüğünü Sn.Genel Müdür Sütlüoğlu henüz açıklık getirmedi.
Oysa işin başında bu konuda kararlı gözüküyordu.fakat karşısında bayiler topluluğu yerine tek bir firmanın organize gücünü ve daha eskisinin kontrolünde bir pazarlama örgütü görünce ortak paketlemeler organize ederek Özelleştirme kanunu kapsamı dışında özelleştirme sonuçlarını kabul eder duruma doğru hızla koşmaktadır.
Rekolte bu alım sistemine gör 1 300 000 ton civarında oluşur. O halde Çaykurun dışında asgari alınması gereken 700 000 ton yaprak var.Bu rakam 800 000 ton da ulaşabilir.Bu durumda bunun fiyatı ne olacak.Geçmiş yılları baktığımızda Çaykur fiyatının 30-40 kuruş altında alımlar daha artacağı için özel sektörün toplam 700 000 ton yaprağa ödeyeceği para 600 – 650 milyon Tl arasında değişir.
Bu durumda üretici yaprağını ortalama olarak 90 – 100 kuruştan satmış olur.
İşte Eylül ayından itibaren yapılan çalışmaların ,toplantıların ,kararların sonucu bu olur.
Üretici kite faktörü dışında çay satmış olacağı için pek bağırıp çağırmaz,Özel sektör ve Çaykur işletmeleri yaprak almada kaliteye bakmayacakları için üretecekleri kuru çayın kalitesinden sorgulanmazlar.
Sene sonuna doğru ambarlarında harmana koyacak kalitede çay sıkıntısını çekerken stoklar yükselir ,maliyetler artar patronların ve Çaykur Yönetiminin Şikayetleri artar.
Sn.Genel Müdür sektörde 40 000 ton çöp çay var derken ambarlardaki kalitesiz harmana konulamayan çayları pas geçmişti.Onu da ben tamamlayayım.Sektörde stoklarda Türk gıda kodeksinin değerleri altında 50 000 ton kuru çay var.
Şimdi bu satamadıkları çayın bedelini kim ödeyecek üreticiye ödettireceklerdir.
Çay tarımı ve sanayinin 3 temel ayağı vardır. Üreticiler ,sanayiciler ,Pazarlamacılar.
Devlet , Cumhuriyeti kuranlar Çay tarımını ve sanayini çiftçiler yani yöre halkı için kurdu.Elbette sanayicileri olacak para kazanacaklardır ,elbette pazarlamacıları olacak para kazanacaklardır.Fakat bu gün gelinen nokta üreticileri ,sanayicileri değil sadece nitelikli organize olmuş ,yöneticiler tarafından planlanmış bir sistemi finanse etmektedir.Son bir yıldır görev yapan Sn.Genel Müdür istemediği bu sistemi aşamamaktadır.Çünkü İpin ucu eski kadronun kurdurduğu ve halen söz sahibi olduğu nitelikli organizasyondur.
Bir il bayii bölgesinde % 3-4 maliyetle tali bayisine yanı bakkala,markete mal verirken kendi kazancını koyarak %5*6 ile mal satması ,tali bayının da %15 daha koyarak Toplam %20 ile mal satması özel sektörün satışlarının %35 gelirine eşdeğer iken , sistemde yer alan bayi üstü bölge ve üst şirketlere sağlanan kaynaklar %30-32 yi buluyorsa ki son 7-8 yıldır bu harman böyle harmanlandı, bu durumda sektör ,ve üreticiler bu nitelikli organizasyona çalışıyor demektir.