1962 yılında Adıyaman’da dünyaya gelen Önder, kamuoyunda Kürt kökenli olduğu yönündeki algıya karşın Türkmen bir ailenin çocuğudur. Babası, 1960’lı yıllarda Türkiye İşçi Partisi’nin Adıyaman il başkanlığını yapmıştır.

Önder’in geçmişinde hem sosyalist hem de dini çevrelerin izleri bulunuyor. Küçük yaşlarda babasını kaybeden Önder, bir dönem Risale-i Nur derslerine katılmış, lise yıllarında ise Maraş Katliamı'nı protesto ettiği için ilk kez tutuklanmıştır. Üniversite yıllarında da siyasi faaliyetleri nedeniyle cezaevine gönderilmiş ve toplamda 7 yıl hapis yatmıştır.

Cezaevi sonrası kamyon şoförlüğü dahil olmak üzere çeşitli işlerde çalışan Önder, zamanla sinema ve yazarlıkla ilgilenmiş; “Beynelmilel” ve “O... Çocukları” gibi filmlerin senaryolarını yazmıştır. 2011 yılında bağımsız milletvekili olarak Meclis’e giren Sırrı Süreyya Önder, daha sonra HDP ve DEM Parti’de siyasete devam etmiştir.

2013-2015 yılları arasında yürütülen çözüm sürecinde aktif rol alan Önder, İmralı ve Kandil görüşmelerinde de yer almıştı. Son dönemde yeniden gündeme gelen çözüm süreci tartışmalarında da adı geçen isimlerden biri olmuştur.