Sn.Başbakan Cumhuriyetin 100 cu yıldönümü için ülke hedeflerini halkımıza açıklarken bu İlimizde de yerel aktörler tarafından 2023 hedefleri konuluyor.
Bu uğurda sivil toplum örgütlerimizin uzman başkanları konuları ortaya koyarken çıtalarını atlanacak sandıkları yüksekliklere yerleştiriyorlar ve bize hiç merak etmeyin 2023 de bu çıtaları hep beraber atlayacağız diyorlar.Son 6 aydır bu konuda toplantılar,konferanslar düzenleniyor ,demeçler veriliyor.
Bu çalışmaları ,Erdal Ata nın valilik döneminde 1997 de RTOB başkanı Ayhan Hacifazlıoğlunun Dedemanda Ankara ve İstanbul dan gelenlerle ,yerel yöneticilerin o günkü başbakana methiyeler düzerek nasıl kalkınacağımızın toplantısı vardı.
Vali Erdal Hata , çok acıklı ,tarihi ve veciz bir konuşma yapmıştı.Oradaki Rizelilere Rize nin geçmişini ve geleceğini anlatmıştı.
‘’ Rizeye geldiğimde diğer illere göre çok kötü bir ekonomisi olan,işsizi giderek artan,alt yapısı olmayan ,üretilmiş projesi olmayan ,proje üretmeyen bir Rize buldum.Ancak başbakanımızın direktifleri ve yön göstermeleri ile bu toplantıdaki konularla ,bu güne kadar çivi çakılmamış Rize de ilk çivileri Başbakanımız zamanında çakıyoruz ‘’ demişti.
Bu sözün ve o toplantıda kadrolu sunucuların söylediklerinin tercümesi şudur.
1- Vali bey bugüne kadar çivi çakılmamıştır derken Sn.Yilmazın bakanlık ve 2 kez başbakanlığı zamanının olduğunu unutuyor ve bu dönemlerde hiçbir şey yapmağını söylediğinin farkında değildi.
2- Vali bey o liderin istihdam edici yatırım olarak 10 adet özel bir çay fabrikasının ve salondaki Dedeman ötelinin onun gayretleri ile yapıldığını da yok saymıştı.
3- Tebliğ sahipleri kızılağaç dikerek bölgeyi kalkındırma projeleri sunarken ,Daha önceki hükümetlerce yatırıma alınan Trabzon-Rize-Batum demiryolu ve serbest bölge ve liman yatırımından hiç bahsedilmemiş ti. Fakat konuşmalarla 2005*2010 lar da Marmara bölgesinin kalkınma düzeyini yakalayacaktık.
Bugün gelinen sonuç o gün konuşulan ve çakılan hiçbir çividen dolayı Rize nin milli gelirine ,istihdam katkısı olmamıştır ,katılımcılara ve konuşmacılara olan katkılarının ne olduğunu da tam bilmemiz mümkün değildir. Okuyucular hemen sahil yolunu gösterecek ve hatırlatacak ve kişiye mal edeceklerdir.Sahil Yolu 1993 ile başlayan bir süreç olduğu için Sahil Yolu hikayesindeki sebep sonuç ve gelinen durumu başka bir güne bırakalım.
Esas olan şudur ki eğer 1993-1995 de ÇAY DESTEKLEME PROJESİ ile devletin yatırım planlama politikalarında yer alan ve fizibilite çalışmaları başlatılarak parça parça yatırıma başlanan yatırımların kendisinden önce planlanan her şeye şaşi bakmayıp biraz incelese ve desek verseydi bugün Engindere de büyük bir liman , 500 dekarlık bir alanda serbest bölge ve Batum-Rize demiryolu var olacaktı.Bu projelere destek vermeye kendi projeleri olmadığı için Elleri varmadı.Tıpkı KTÜ rektörü Sn.Aydın Duman beyin o dönemde ‘’ Başbakanım memleketine bir üniversite yakışır ,emir verin hemen yapalım ‘’ talebine Rize için Üniversite erkendir cevabını verdiği gibi.O projelere de şeş*beş baktı ve engelledi.
2003 Yılın da da basına kapalı benzer bir beyin fırtınası yapıldı ve Rize ili için yatırım seçenekleri ve kalkınma stratejisi tespit edilmeye çalışıldı.O toplantıya çağrılanlar Rize nin o günkü siyasileri ve yöneticileri ve özel davet edilme olanağı bulanlar vardı.O toplantıda da çok şey konuşuldu ve yazılı metne döküldü.Şimdi geriye dönüp o gün orada olanlar kendilerini sorgulasınlar.Bu toplantının incisi dönemin yeni Çaykur genel müdürünün Ticaret odası ve borsası ile destekleri ile şaşırtıcı bir teklifini hazırlanan metne yazdırmamak için hem genelde hemde komisyonda adeta savaş verdik.Çünkü teklife muhalefet eden partili değildi ,STK nın her zaman her konuda uzman başkanlarından da Genel Müdür destek görüyordu. Konu şu idi.
Genel müdür e göre sahil yolundan geçen arabaların ekzoz gazları sahilden 3 km.lık bir alanı ağır metal ve gazlarla kirletmektedir. Öyle ise sahilden 3 km lık şeritteki çay bahçeleri sökülürse hem rekolte azalacak ,hem de çayımız temiz kalacaktı. Biz de kendisine bu teklifi Adapazarın da otobanın sağ ve solunda uygularsın ,ilmi ve teknik bakımından geçerli değil görüşümüze , orada bulunan iktidar partisi vekilleri de katılmış,Genel Müdüre şiddetle karşı çıkmışlardı.
Sonuç Olarak yine buradan çıkan istihdama ve üretime dönük bir proje ve yatırın çıkmamıştır.
2003 -2012 yılları arasında eğitim,Üniversite,şehircilik ve şehirlerin ana yola bağlantı ve geçişlerinde sahil yolunun bitirilmesinde ,Tıp fakültesi ,yeni hastane ,Rize şehrinin kentsel dönüşüm projeleri ,Ovit tüneli gibi projeler başbakanın talimatları doğrultusunda hayata geçiyor.
Fakat Henüz sanırım Sn. Başbakanın önüne 2023 vizyonu ile toplu bir proje paketi konularak her 10 yılı aşkın süre ile ilimizin nufüsü budur.Fert Başına reel net milli geliri budur,istihdam ve sosyal güvenliği olan kişi miktarı budur.Geçmişte yanlışlar budur.Doğru olmasına rağmen yapılmayan projeleride kapsayan yeni bir vizyon proje paketi konulmamaktadır.
Oysa Rize için Karar mekanizmalarına katılan Rize de ki kuruluş yöneticileri , STK başkanları , reel sektörlerin temsilcileri ortaya yapılabilir kalkınma yolunun parametrelerini ortaya koymalıdır.
Proje düşünmek ile Bölge,Ülke ve Çevre ülkeler ekonomisinde söz sahibi olan entegre fizibil pro üretmek aynı şey değildir.
Çünkü ülkemiz kaynakları gerekli olan yatırım finansmanı için yetersidir.O halde geri dönüşümü olmayan ,güncel aktivitelerin reel değerlendirmelerini yapmadan projelerle ortaya çıkıp kaynakları yok etmemeliyiz. Kaynak üretmede mahir değiliz fakat tüketimde rakipsiziz. Genellikle bu kaynakların tüketimine farkında olmadan iyi niyetlerle yaptığınız ,hesapsız,araştırma yapmadan yaptığınız yaklaşımlarla yapılırken bilgiden çok işgal edilen makam ve taşınan siyasi apolet önem kazanır.
Sonuçları 10-15 sene sonra alınır ,müsebbipleri ya ortada yoktur veya geçmişte olduğu gibi hesabı yanlış yapmışlar deyip Bodrumda ikinci yaşama başlarlar ,olan Rize de ki yaşayanlara olur.
Rize ilimiz için komşu iller ve bölgelerle ,yurt dışı ilişkilerde yer alacak fert başına milli gelirimizi gerçek olarak ,reel olarak nakit olarak 10 000 -15 000 dolara çıkaracak bir vizyon ihtiva eden projeler yoktur.
Başbakan Sn.Erdoğanında Rize gelişlerde beklediği budur.