MCV tam kan sayımının parametrelerinden biridir. Eritrosit olarak bilinen kırmızı kan hücrelerinin boyutu hakkında bilgi verir. Kırmızı kan hücreleri dokulara oksijen taşınmasından sorumlu hücrelerdir. MCV normal değerleri: Yetişkin, yaşlı ve çocuklarda: 80-95 fl, yenidoğan bebekte: 96-108 fl'dir.
MCV normal, düşük veya yüksek olabilir. Hepsinin anlamı farklıdır. Temelde MCV anemi (kansızlık) tipi hakkında bilgi verir. Düşük MCV, eritrositlerin normalden küçük olduğunu (mikrositoz), yüksek MCV eritrositlerin normalden büyük olduğunu (makrositoz) gösterir. Her durumda MCV tek başına kullanılmaz. MCHC ve RDW değerleri ile birlikte değerlendirilir.
MCV formülü: MCV = hematokrit (yüzde) x 10 / kırmızı kan hücresi sayısı (milyon / mm3 kan) şeklindedir. Bu ölçümü cihazlar otomatik yapar, böylece hekimler her seferinde hesaplama yapmazlar.
MCV'nin 80 fl'nin altında olması durumunda MCV düşüklüğü söz konusudur. Mikrositik anemi denilen kırmızı kan hücrelerinin normalden küçük olduğu kansızlık tiplerini düşündürür. Bu hastalarda en yaygın görülen belirtiler: Yorgunluk, halsizlik, dayanıklılık kaybı, nefes darlığı, baş dönmesi, soluk cilt şeklindedir.
En yaygın mikrositik anemi tipleri şunlardır:
Demir eksikliği anemisi: En yaygın görülen mikrositik anemi çeşididir. Yetersiz beslenme, hızlı büyüme, kronik kan kaybı, adet kanamalarının uzun sürmesi, çölyak hastalığı ve helikobakter enfeksiyonu bu duruma neden olabilir. Demir eksikli anemisinde serum MCV düşüklüğü yanında Hb, serum demiri düşük, serum demir bağlama kapasitesi yüksektir. Demir eksikliği çocuklarda ve hamilelerde çok sık görülür. Belirtileri, solukluk, yorgunluk, iştahsızlık, çabuk üşüme, uyku problemleri, toprak yeme, demir yalama, kuru ve çatlak dudaklar, dilde iltihaplanma ve tırnaklarda soluklukla beraber yapısal değişikliklerdir.
Talasemi (Akdeniz anemisi): Genetik kökenli bir kansızlık türüdür. Bazı coğrafi bölgelerde ve ırklarda daha fazla görülür. Talasemi taşıyıcılığı ve gerçek hastalık olarak ikiye ayrılır. Talasemi hastalarında kanda Hb ve MCV düşüktür. Serum demiri normal veya düşük olabilir. Gerçek hastalar çok düşük kan değerleri ile çok erken bulgu verirler. Talasemi taşıyıcılığı demir eksikliği ile sıklıkla karışır. Kesin tanı hemoglobin elektroforezi denilen test aracılığı ile konur.
Kurşun zehirlenmesi veya yüksek oranda kurşuna maruz kalma: Kurşun içeren boyalarla ve kimyasallarla çalışan insanlarda ve hava kirliliğinin yoğun olduğu bölgelerde yaşayanlarda, madencilerde, oto tamircilerinde, seramik atölyelerinde çalışanlarda görülür. MCV düşüktür. Bu haliyle demir eksikliği ile karıştırılabilir. Diş etlerinde ve uzun kemiklerde tipik belirti verir. Yorgunluk ve çocuklarda ensefalopati yapabilir.
Kronik hastalık anemisi: Crohn hastalığı, böbrek hastalığı, diyabet, otoümmün hastalıklar, romatoid artrit, tüberküloz, Aıds, endokardit ve kanserler gibi hastalıklar mikrositik anemiye neden olabilirler.
Sideroblastik anemi: Gen mutasyonları sonucu ortaya çıkan bir kansızlık şeklidir. Kırmızı kan hücrelerinde demir birikir. MCV düşüktür.
Diğer nedenler bakır eksikliği, kronik alkol kullanımı, ilaç kullanımıdır.
MCV yüksekliği neyi gösterir?
MCV'nin 100 fl'nin üzerinde olduğu durumları gösterir. Eritrositler normalden büyük, hemoglobin ise düşüktür. Bu duruma makrositik anemi denir. Makrositik anemiler genellikle megaloblastik veya megaloblastik olmayan anemi olarak sınıflandırılır. Megaloblastik anemi, B12 vitamini ve / veya folatın eksikliğinden veya bozulmuş kullanımından kaynaklanırken, megaloblastik olmayan makrositik anemiye, miyelodisplastik sendrom (MDS), karaciğer fonksiyon bozukluğu, alkolizm, hipotiroidizm, bazı ilaçlar ve daha az yaygın olarak kalıtsal bozukluklar neden olur.
B12 vitamin eksikliği: B12 vitamini eksikliği megaloblastik aneminin en yaygın nedenidir. Vejetaryenlerde, yetersiz beslenenlerde, mide ameliyatından sonra, midede intrinsik faktör eksikliğinde ve sık sık yanlış diyet uygulayanlarda sık görülür. B12 vitamini eksikliğine bağlı megaloblastik aneminin neden olduğu belirti ve semptomlar yorgunluk, baş ağrısı, çarpıntı ve nefes darlığıdır. His kusuru gibi nörolojik belirtiler olabilir. Ayrıca disestezi ve hipoestezi gibi nörolojik semptomlar da gözlenebilir. B12 vitamini eksikliği mutlaka anemi ve makrositoza yol açmaz. Ağrılı dil ve gri saç diğer belirtiler arasındadır. Pernisiyöz anemi B12 eksikliğinde görülen bir kansızlık çeşididir. Mide rahatsızlığı ile bağlantılıdır.
Folik asit eksikliği: Folik asit yeşil sebzelerde ve karaciğer gibi hayvansal ürünlerde bulunur. Yetişkinler için önerilen folik asit miktarı günde 240 μg'dir ve hamile veya emziren kadınlar için her gün yaklaşık 400 μg folat alımı gereklidir. Folik asit eksikliği yetersiz beslenenlerde, alkolizm problemi olanlarda, malabsorbsiyon denilen bağırsaktan emilim kusuru olan hastalarda, hamilelerde, emzirenlerde, kanın parçalanması durumu olan hemoliz durumlarında, methotrexate, trimetoprim ve fenitoin kullanan hastalarda çok görülür. Hastalar ağızdan folik asit ilaçları verilerek tedavi edilir. Folik asit eksikliğinde hemoglobin düşük MCV yüksektir.
Miyelodisplastik Sendrom: Kromozomal anormallikler sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Hastalarda anemi, trombositopeni nedeniyle kanama ve nötropeniye bağlı enfeksiyon veya ateş görülebilir. Tam kan sayımında tüm kan hücreleri düşük olarak tespit edilir. Bu hastalarda daha sonra lösemi görülebilir.
Alkolizm: MCV yüksekliği ile seyreden makrositik anemi nedenleri arasındadır. Günde 80 gr üzerinde alkol tüketiminin kan üretimi üzerine olumsuz etkisi vardır.
Hipotiroidizm: Tiroid hormonu kırmızı kan hücrelerinin üretiminde rol alır. Eksikliğinde eritrosit üretimi azalır. Kansızlık normositik (normal boyutta kan hücreleri) veya makrositik (büyük kan hücreleri) şeklinde olabilir.
İlaçlar: Bir çok ilaç B12 ve folik asit emilimini bozarak makrositik anemiye yol açabilir. Örnek olarak kanser ilaçları, sıtma ilaçları, epilepsi ilaçları, şeker hastalarında kullanılan metformin ve bazı antiviral ilaçları gösterebiliriz.
Karaciğer hastalığı: Eritrositlerin zarında kolesterol birikimi bu duruma neden olabilir. İlerlemiş karaciğer hastalıklarında B12 ve folik asit eksikliği gelişmesi makrositik anemiye neden olabilir. Karaciğer hastalıklarında hemolitik anemi görülmesi diğer bir nedendir. Karaciğer hastalığında kullanılan ilaçlar makrositik anemiye neden olabilir.
Normal MCV (80-100 fl)
Normal MCV kırmızı kan hücrelerinin boyutunun normal olduğunu gösterir. Normal MCV'ye sahip olup aynı zamanda anemik olabilirsiniz. Buna normositik anemi denir. Normositik anemi nedenleri: Ani ve önemli bir kan kaybı, protez kalp kapağı, tümör, böbrek rahatsızlığı veya endokrin rahatsızlığı gibi kronik bir hastalık, aplastik anemi, kanda enfeksiyon durumlarıdır.
MCV düşüklüğü nasıl tedavi edilir?
Demir eksikliği varsa demir ilaçları ve C vitamini verilir. Bu tedavi 2-3 ay kadar sürebilir. Daha sonra tam kan sayımı ve serum demirine bakılır. Adet bozukluğuna bağlı aşırı kanama varsa hormon ilaçları kullanılır. Kronik hastalığa bağlı mikrositik anemi gelişmisse altta yatan hastalık tedavi edilir. Kurşun zehirlenmesi varsa dimercaprol ve EDTA kullanılır. Bakır eksikliğine bağlı mikrositoz varsa bakır verilir. Kronik alkolizmde hasta alkol tedavisine alınır. Ağır talasemi hastaları düzenli kan transfüzyonları ile tedavi edilirler. Talasami taşıyıcıları için sıklıkla tedavi gerekmez. Helikobakter enfeksiyonu uygun antibiyotiklerle tedavi edilir.
MCV yüksekliği nasıl tedavi edilir?
MCV yüksekliği görülen makrositik anemide nedene yönelik tedavi yapılır. Serum B 12 ve folik asit düzeyleri düşükse B 12 ve folik asit kullanılır. B 12 ağızdan veya kas içine uygulanabilir. Folik asit tedavisi ağızdan ilaç tedavisi şeklindedir. Kronik alkolizme bağlı ise alkol derhal bırakılmalıdır.
MCV normal kansızlık tiplerinde altta yatan hastalık belirlenip uygun tedavi düzenlenir.
Siz veya yakınlarınızda MCV düşüklüğü / yüksekliği varsa detaylı değerlendirme için en yakın sağlık kuruluşuna başvurunuz.