Korona virüs ile mücadele kapsamında eğer yeni bir çalışma yapılmazsa il dışında yaşayan Rizeliler bu yıl çay toplamaya gelemeyecek. Dolayısıyla bahçelerinde ki çayı da ya yarılık sistemiyle yada yevmiyeciye toplatmak zorunda kalacak. Yarılık sisteminde çayı toplayan topladığı çayın bedelinin yarısının sahibi olur. Anlaşmaya göre 3’te 2’sini bile alan var.
Yevmiyeciler ise günlük 200 ile, 300 lira arasında bir ücretle çay bahçesine giriyor. Sabah 6’da çaylığa giren yevmiyeciler akşam 18.00’a kadar toplaya bildiği kadar çay topluyor. Çay bahçesi sahipleri tarafından yevmiyeciler seçilirken ise günde kaç kilogram çay topladığına dikkat ediyor.
Korona virüs tedbirleri kapsamında çay üreticilerini yakından ilgilendiren karar neticesinde il dışında olan Rizeliler memleketlerine çay toplamaya gelemeyince yarıcılar ve yevmiyeciler ‘bulunmaz Hint kumaşı’ oldu.
Bu kapsamda yevmiyenin 200 ile 300 lira arasında değiştiğini duyan Rizeli olmayanlar da çay toplamaya heves etti. Hesapladıklarında günde 250 liradan yevmiye usulü çay toplanınca ayda ortalama 7 bin 500 lira ediyor fakat işin bilinmeyen bir diğer yönü Rize’de çay sezonu 1 ay sürmüyor.
Rize’de 3 sürgün, yer yer 4 sürgün olarak toplanan çay Mayıs ayında başlıyor Eylül ayında ise sona eriyor. Her sürgün ise ortalama 20 gün sürüyor. Rizeli olmayan vatandaşlar ise çayı 1 aylık kesintisiz olarak hesaplama yanlışına düşüyor. Ayrıca 250 lira yevmiye alacak olan bir çay toplayanın günde 300-350 kilogram arasında çay toplaması gerekiyor.
Bu kapsamda yevmiyenin 200 ile 300 lira arasında değiştiğini duyan Rizeli olmayanlar da çay toplamaya heves etti. Hesapladıklarında günde 250 liradan yevmiye usulü çay toplanınca ayda ortalama 7 bin 500 lira ediyor fakat işin bilinmeyen bir diğer yönü Rize’de çay sezonu 1 ay sürmüyor.
Rize’de 3 sürgün, yer yer 4 sürgün olarak toplanan çay Mayıs ayında başlıyor Eylül ayında ise sona eriyor. Her sürgün ise ortalama 20 gün sürüyor. Rizeli olmayan vatandaşlar ise çayı 1 aylık kesintisiz olarak hesaplama yanlışına düşüyor. Ayrıca 250 lira yevmiye alacak olan bir çay toplayanın günde 300-350 kilogram arasında çay toplaması gerekiyor.
Çay Üreticileri Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi’de çayın zorluklarını hatırlatarak ‘Bu para öyle kolay alınsa Rizeliler kimseye bırakmaz’ ifadelerini kullanıyor. Kendisini Türkiye’nin dört bir yanından arayan insanların olduğunu, bu insanların Rize’ye çay toplamak için gelmek istediğini söylediklerini dile getiren Başkan Mavi “İl dışındaki vatandaşlar tarafından sanki orada iş hazır gideyim çalışayım gibi bir algı oluştu. İzmir’den arayan oldu, bu sabah Gaziantep’ten aradılar, Antalya’dan arayanlar var.
Zannediyorlar ki biz şimdi Rize’ye gidip hemen başlayacağız, 7 bin 500 lira maaş alacağız. Ben o insanlara zorlukları, çayı toplamasını bilip bilmediklerini soruyorum, bilmiyoruz diyor. Rize’ye daha önce geldiniz mi diyorum, gelmedik diyor. Ama bu haberi duyunca ‘Zaten çiftçiyiz’ diyerek bunu da yapabileceklerini söylüyorlar” dedi.
Zannediyorlar ki biz şimdi Rize’ye gidip hemen başlayacağız, 7 bin 500 lira maaş alacağız. Ben o insanlara zorlukları, çayı toplamasını bilip bilmediklerini soruyorum, bilmiyoruz diyor. Rize’ye daha önce geldiniz mi diyorum, gelmedik diyor. Ama bu haberi duyunca ‘Zaten çiftçiyiz’ diyerek bunu da yapabileceklerini söylüyorlar” dedi.
Rize’de çay toplaması için şehre alınacak olan vatandaşların daha çok bölge halkından ve çay toplamayı bilenler arasından olacağını sözlerine ekleyen Mavi “Daha çok Doğu Karadeniz bölgesinden bu işi bilenlere ihtiyacımız olduğunu, onların gelmesini istiyoruz diye telkinlerde bulunuyoruz. Günlük yevmiyenin 200-250 lira olduğunu varsayarak hesap yapmıştık.
1 ay sürekli 250 lira yevmiye ile çay toplasa bir vatandaş 7 bin 500 lira para geçer eline. Veyahut kilosu 1 TL’den çay toplasa, bir kişi ortalama 350-400 kilo çay toplar. 10-15 güne 7 bin 500 lira para alır. Zaten Mayıs çayı 20 gün falan sürer. Biz buradaki yerli dinamikleri harekete geçirebilmek için öyle bir rakam telaffuz ettik. Bugün iyi bir çay toplayan 350-400 kilo toplar” ifadelerini kullandı.
1 ay sürekli 250 lira yevmiye ile çay toplasa bir vatandaş 7 bin 500 lira para geçer eline. Veyahut kilosu 1 TL’den çay toplasa, bir kişi ortalama 350-400 kilo çay toplar. 10-15 güne 7 bin 500 lira para alır. Zaten Mayıs çayı 20 gün falan sürer. Biz buradaki yerli dinamikleri harekete geçirebilmek için öyle bir rakam telaffuz ettik. Bugün iyi bir çay toplayan 350-400 kilo toplar” ifadelerini kullandı.
3 sürgün, yer yer 4 sürgün olarak toplanan çayın 1 sürgünün ortalama 20 gün olduğunu hatırlatan Mavi “Burada bu paralar zaten veriliyor. Kısa dönem olduğu için insanlar işini gücünü bırakıp buraya gelmiyorlar. 200 lira yevmiye ile 20 gün çalışırsın, ondan sonra 1 ay boş duracaksın. Çalıştıran kişi sigorta yapmıyor, çünkü 20 gün bir kişiye çalışmıyorsun. 3 gün birine gidiyorsun, 5 gün birine gidiyorsun. Onun için sürekliliği yok. Vatandaşlar zannediyor ki biz gideceğiz oraya 7 bin 500 lira maaşla 4 ay, 5 ay çalışacağız. Öyle bir beklenti oluştu ama öyle bir para yok burada” dedi.
Mavi son yıllarda çay bedellerinin artmasıyla getirisinin de arttığını, bu durumun insanlara cazip geldiğini ve birçok Rizeli’nin yeniden memleketine dönüş kararı aldığını dile getirdi. Mavi “Bu yüksek rakamlarla bu iş kolay bir iş olsaydı Rizeliler bu işi başkasına bırakmazdı, yüzde 80’i burada kalırdı ama bu rakamları duyan dışarıda ki Rizeliler de artık gelmeye başlıyor. ‘Biz il dışında böyle para kazanamayız, kendi çayımızı toplarız para cebimizde kalır’ diye düşünüyorlar. Çayın getirisi arttı, kazancıda arttı” dedi.
Normal bir insanın çay toplamayı 3 gün de öğrenebileceğini fakat istenilen verimi veremeyeceğini dile getiren Mavi “Çay toplamayı öğrenmek kabiliyete bağlı. Öyle insanlar var ki 2-3 günde öğrenir ve toplamaya devam eder. Mayıs ayı onun için bir hazırlık dönemi olur, 2. Sürgünde tam anlamıyla çayını toplamaya devam eder.
Ama öyle gelir gelmez normal bir Rizeli’nin verdiği verimi vermez. Mayıs ayı çay süresi onun için bir alıştırma olur. Dediğim gibi o da kabiliyete bağlı, çok kabiliyetsizse öğrenemez. Ruslar geliyor 3 güne öğreniyor, onlar da öğrenir diye düşünüyorum” şeklinde konuştu.
Ama öyle gelir gelmez normal bir Rizeli’nin verdiği verimi vermez. Mayıs ayı çay süresi onun için bir alıştırma olur. Dediğim gibi o da kabiliyete bağlı, çok kabiliyetsizse öğrenemez. Ruslar geliyor 3 güne öğreniyor, onlar da öğrenir diye düşünüyorum” şeklinde konuştu.
İl dışından gelecek bir vatandaşın Rize’de 250 lira yevmiye ile çay toplamayacağını ifade eden Mehmet Yazıcı “Gelip buraya 250 liraya çay toplayacağım diyen yalan söylüyor. Mümkün değil toplayamaz. İstanbul’dan gelen bir insanın en az 1 ay eğitim alması lazım. 250 liraya mümkün değil, gelsin benim çayımı 300 liraya kessin” ifadelerini kullandı.
250 liralık yevmiye ücretini vermenin önemli olmadığını, çaylığa girecek kişinin çay toplamayı bilmesi gerektiğini dile getiren Süleyman Hanoğlu “Çayı herkes toplayamaz. 250 lira yevmiye vermek bir şey değil, bileni çalıştıracaksın. Bilmedikten sonra adamı almışsın çaylığa, ne olacak? Kafası çalışıyorsa kafası varsa 1 günde öğrenir, yoksa 6 ayda öğrenemez” dedi.